نفقه فرزند / نفقه بچه

 

هنگامی که مرد و زنی با یک دیگر ازدواج می کنند و صاحب فرزندی می شوند ، در مقابل آن فرزند وظایفی را باید به عهده بگیرند از جمله مهم ترین این وظایف می توان به مراقبت و نگه داری کردن ، از فرزند و تامین نیز های او ( نیاز هایی همچون خوراک ، پوشاک ، مسکن ، هزینه های بهداشتی و درمانی ، و ... ) اشاره کرد .

از جمله مهم ترین جنبه هایی که در خصوص ارتباط متقابل پدر و مادر با فرزند می توان ذکر کرد ، عبارت است از ، پرداخت کردن نفقه و یا نوعی تامین معاش فرزند . این مسئله نشانگر وظیفه پدر و مادر در قبال فرزند می باشد و در قانون نیز نفقه فرزند تحت عنوان نفقه اقارب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است . در خصوص نفقه فرزند باید افزود که اگر فرزند حاصل از ازدواج زوجه و زوج دختر باشد ، عموما تا زمانی که دختر به سن رشد می رسد و در منزل خانوادگی سکونت دارد ، ( و یا حتی امکان کسب و کار برای او محدود است ) در چنین صورتی کماکان نفقه او بر عهده پدر می باشد .

بر طبق مضمون ماده 1199 قانون مدنی ، نفقه فرزندان یا اولاد اعم از : پسر یا دختر ، در درجه اول با پدر می باشد . در صورتی که پدر فرزند در قید حیات نباشد ، و یا حتی در صورت ناتوانی پدر در پرداخت کردن نفقه ، جد یا اجداد پدری باید نفقه فرزند را بپردازند . حال اگر جد و اجداد پدری نیز نتوانند نفقه بچه را پرداخت کنند ، در نهایت مادر و اگر مادر نیز نتوانست این تکلیف برعهده اجداد مادری خواهد بود ( یعنی پدر بزرگ مادری کودک ) .

از دیگر نکاتی که می توان در خصوص نفقه بچه ذکر کرد ، این امر است ، که قانون گذار در قانون هیچ گونه میزان دقیقی را برای نفقه فرزند مشخص نکرده است و فقط در ماده 1204 قانون مدنی ، برخی از مصادیق نفقه را ذکر کرده است . مصادیقی همچون ، تهیه کردن غذا ، مسکن ، البسه و ... که در فوق نیز به آن اشاره شد .

هم چنین بر طبق قانون اگر ، پدر و مادر بنا به هر علتی از یک دیگر جدا شوند ( طلاق از جانب زوج ، یا طلاق از جانب زوجه ) در چنین صورتی چه حضانت طفل با مادر باشد و چه با پدر باشد این پدر خانواده است که ، باید نفقه فرزندش را پرداخت کند ( بر طبق مضمون ماده 1190 قانون مدنی ، نفقه فرزند برعهده پدر خانواده می باشد ، چه حضانت از طفل بر عهده پدر باشد ، یا مادر و یا حتی شخص دیگری ) . در واقع می توان این طور گفت که نفقه فرزند ذکور به محض تولد ، و تا رسیدن به سن 18 سالگی برعهده پدر است ، و نفقه دختر نیز از بدو تولد تا هنگامی که ازدواج می کند به عهده پدر خواهد بود .

در صورتی که پدر با آن که استطاعت مالی برای پرداخت کردن نفقه فرزند داشته باشد از این کار خودداری کند ، بر طبق مضمون ماده 642 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی ، با شکایت ذینفع دادگاه مربوطه پدر را  به حبس از سه ماه و یک روز تا پنج ماه محکوم خواهد کرد .

از دیگر مواردی که می توان در خصوص نفقه فرزند ذکر کرد ، زمانی است که پدر و مادر از یک دیگر بنا به هر علتی جدا شدند و حضانت کودک بر عهده مادر یا پدر است ، بر طبق مضمون ماده 1173 قانون مدنی اگر در اثر انحطاط اخلاقی مادر یا پدر و یا حتی اگر در اثر ، مواظبت نکردن از فرزند تربیت اخلاقی یا صحت جسمانی فرزند در معرض خطر قرار بگیرد در چنین صورتی ، محکمه می تواند بنا به تقاضای قیم کودک یا نزدیکان و یا حتی رئیس حوزه قضایی هر گونه تصمیمی را که برای حضانت فرزند مقتضی می داند را ، اتخاذ نماید .

همچنین لازم به ذکر است که : در صورتی که پدر و مادر به طلاق توافقی از یک دیگر جدا شده باشند می توانند ، با هم توافق کنند که در مدت زمانی که حضانت فرزند با مادر است نفقه فرزند را نیز ، مادر پرداخت کند .

 

نفقه بعد از طلاق

 

 

از جمله اصلی ترین و مهم ترین حقوق زوجه که به موجب عقد نکاح دائم ( در عقد نکاح موقت به زوجه نفقه تعلق نمی گیرد مگر این که زوجین در این خصوص با یک دیگر ، توافق کرده باشند ) ، مرد موظف است به زن پرداخت کند می‌ توان به نفقه اشاره کرد . بر طبق قانون و شرع ،‌ زوج موظف است که علاوه بر‌ آن که نفقه فرزندانش را پرداخت می کند ، نفقه همسرش را نیز بپردازد . منتها شرط اصلی و اساسی پرداخت نفقه به زن ، تمکین زوجه از زوج می باشد . بر طبق مضمون ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی : نفقه عبارت است از : تامین کردن تمام نیاز های متناسب و متعارف با وضعیت زوجه ، از قبیل : اثاث منزل ، خوراک ، پوشاک ، مسکن ، هزینه های بهداشتی و درمانی ، و ... . بنابراین ملاک پرداخت کردن نفقه به زوجه ، به هیچ عنوان وضعیت مالی زوج نمی باشد . و زوج باید تمام نیاز های متناسب و متعارف با زوجه را به او پرداخت نماید . و در صورتی که مرد نفقه زوجه را پرداخت نکند ( امتناع کند ) ، و یا حتی در صورتی که مرد توانایی پرداخت کردن نفقه زوجه را نداشته باشد ، در چنین صورتی زن می تواند از مرد جدا شود و یا به عبارت دیگر طلاق بگیرد .

حال اگر زوجه بنا بر اختلافاتی که پیش آمد از زوج تمکین نکند ، به این معنا که منزل زوج را ترک کند و در منزلی که زوج زندگی می کند ، سکونت نکند و برای مثال به خانه پدری خود برود ( نشوز ) . در چنین صورتی به زن نفقه ای تعلق نمی گیرد و دیگر مرد موظف نخواهد بود که به زوجه نفقه بپردازد . ( بر طبق قانون به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد ) .

اما بحث اصلی زمانی مطرح می شود که زوجین از یک دیگر جدا می شوند و یا به عبارتی طلاق می گیرند . در چنین شرایطی ، آیا به زن نفقه تعلق می گیرد ( نفقه بعد از طلاق ) ؟ اصولا پس از جاری شدن صیغه طلاق ، مرد فقط اگر فرزندی داشته باشد ( فرزند حاصل از ازدواج با زوجه ) ، باید نفقه فرزند را پرداخت کند و تکلیفی برای پرداخت کردن نفقه زن ندارد ، مگر در دو صورت پس از طلاق که مرد باید به زوجه نفقه بپردازد .

۱ / حالت اول زمانی است که نوع طلاق زوج و زوجه ، رجعی باشد . در چنین صورتی زوجه موظف است که تا پایان مدت زمان عده طلاق رجعی ( سه ماه یا سه طهر ) ، در منزل شوهر سکونت کند و در مقابل شوهر نیز موظف خواهد بود که نفقه زن را ، در این مدت ( مدت عده طلاق رجعی ) ، به زوجه بپردازد . البته به شرطی که علت طلاق آنان به خاطر نشوز زن یا همان عدم تمکین زوجه از زوج نباشد . ( اگر نوع طلاق زوجین بائن باشد ، در چنین صورتی پس از آن که صیغه طلاق میان زوج و زوجه جاری شد ، آن دو به یک دیگر‌ نامحرم می شوند و دیگر زن و شوهر نیستند و در نتیجه ، به زن نفقه ای تعلق نمی‌ گیرد . بر خلاف طلاق رجعی که زوج و زوجه در مدت زمان عده هنوز به یک دیگر محرم هستند و مرد می تواند در صورت تمایل به زوجه رجوع کند و با او رابطه زناشویی برقرار کند ، و در واقع ازدواج سابق آنان احیا شود ) .

۲ / حالت دیگری که در خصوص نفقه بعد از طلاق ، می‌ توان ذکر کرد ؛ حالتی است که زوجه باردار باشد . در صورتی که زن باردار باشد ( بارداری مانع از طلاق نیست ) در چنین وضعیتی عده طلاق زوجه تا پایان دوره بارداری یا به عبارت دیگر‌ تا زایمان زوجه خواهد بود . در این مدت مرد موظف است که نفقه زوجه را پرداخت نماید . ( نفقه بعد از طلاق ) . همچنین باید افزود که بر طبق قانون حضانت فرزند از بدو تولد تا هفت سالگی ، بر عهده مادر می باشد ، بنابراین زوج پس از وضع حمل زوجه ، از این پس باید نفقه فرزندش را بپردازد .