زن و شوهر در قبال همدیگر وظایفی قانونی دارند ؛ به عنوان مثال زوجه مکلف است که از همسر خود تمکین ( تمکین خاص و تمکین عام ) کند . اما یک سری امور وظیفه قانونی و شرعی زوجه نیست ؛ اگر چه در عرف زنان این امور را در منزل انجام می دهند ؛ ولی همان طور که گفته شد انجام دادن اموری مثل ، پخت و پز ، آشپزی کردن ، شستشو ، نظافت کردن ، شیر دادن به فرزند ، و... جزء وظایف زن نمی باشد و تحت شرایطی که در قانون ذکر شده است زن می تواند از همسرش ، مطالبه اجرت المثل کند . بر طبق مضمون ماده 336 قانون مدنی ، اگر زن اموری را که انجام دادن آن ها شرعاً به عهده او نمی باشد را انجام دهد و در عرف نیز برای آن امور ؛ اجرت المثل باشد در صورتی که ، زن امور مذکور در فوق را بنا بر درخواست و دستور مرد انجام داده باشد و ، از انجام دادن ان امور قصد گرفتن اجرت یا مزد از زوج ، داشته باشد ( به این معنا که امور فوق را از سر عشق به خانواده و به طور رایگان ، انجام نداده باشد ) و این امر نیز برای دادگاه ثابت گردد ؛ در چنین وضعیتی اگر در خواست طلاق از جانب زوج باشد ؛ زن می تواند اجرت المثل ایام زوجیت خود را مطالبه نماید ( بنابراین در طلاق توافقی و طلاق از طرف زن بحث اجرت المثل ، مطرح نمی شود ) .
نکته ی دیگری که می توان در خصوص مبلغ اجرت المثل در سال 1401 افزود این امر است که : بر طبق قانون اگر علت طلاق مرد نشوز یا همان عدم تمکین زن باشد در این صورت به زوجه دیگر هیچ اجرت المثلی تعلق نمی گیرد همان طور که نفقه نیز تعلق نخواهد گرفت .
قانون گذار مبلغ دقیق و مشخصی را به عنوان اجرت المثل ایام زوجیت زن در نظر نگرفته است ، و در واقع مبلغ اجرت المثل در سال 1401 نیز همچون سال های پیشین بر طبق عوامل مختلفی ؛ تعیین خواهد شد . پس از آن که در دادگاه مربوطه تشخیص داده شد که زن مستحق گرفتن اجرت المثل است قاضی تعیین میزان اجرت المثل ایام زوجیت زن را به کارشناس رسمی دادگستری ، می سپارد . کارشناس مربوطه ، با در نظر گرفتن فاکتور های متعددی مبلغ اجرت المثل در سال 1401 را تعیین می کند از جمله این فاکتور را می توان به تحصیلات زن ؛ وضعیت اشتغال او ؛ تعداد فرزندان حاصل از ازدواج زوجه و زوج ؛ مدت زمان زندگی مشترک زوجین ، و ... اشاره کرد . بنابراین ، میزان اجرت المثل ایام زوجیت برای همه بانوان به یک اندازه نمی باشد و در هر فرد و پرونده ، نسبت به فرد و پرونده دیگر این میزان متفاوت خواهد بود .
در خصوص فاکتور هایی که کارشناس رسمی دادگستری در نظر می گیرد ؛ باید افزود که اگر زوجه شاغل باشد میزان اجرت المثل ایام زوجیت او در مقایسه با زوجه ای که خانه دار است ، کم تر خواهد بود چرا که زن شاغل بیش تر اوقات روز ، در خارج از خانه می باشد و در واقع هنگامی که به خانه باز می گردد برای مثال برخی از کار ها را به همراه زوج انجام می دهد . در حالی که زن خانه دار ، زمانی بیش تری در خانه می باشد و امور منزل را خود به تنهایی انجام می دهد . به همین علت میزان اجرت المثل زن خانه دار نسبت به زن شاغل بیش تر خواهد بود . هم چنین است در مورد این که ، زن تحصیلات بیش تری داشته باشد به تبع هر چه تحصیلات زوجه بالاتر باشد ، میزان اجرت المثل ایام زوجیت او نیز بیش تر خواهد بود .
فاکتور دیگری که کارشناس رسمی دادگستری می تواند در نظر بگیرد ؛ این امر است که هر چه مدت زمان زندگی مشترک زوجه و زوج بیش تر باشد ، و هر چه تعداد فرزندان آن ها بیش تر باشد به زن اجرت المثل زیاد تری ، خواهد رسید .
زوجه می تواند حتی پس از فوت شوهر نیز اجرت المثل ایام زوجیت خود را از ماترک زوج دریافت نماید . فقط کافی است که ، ثابت کند در طول ؛ مدت حیات زوج از او تمکین کرده و امور منزل را بنابر در خواست زوج انجام داده است ، و ... .