مهریه ، از جمله حقوق مالی زن در عقد نکاح ( اعم از عقد نکاح دائم یا ، عقد نکاح موقت ) ، می باشد که بر طبق قانون ، مهریه زن با تراضی و توافق زن و مرد ( و یا حتی در مواردی بر طبق سنت های خانوادگی ) ، تعیین می شود . مهریه زوجه به طور کلی ، به دو نوع : ۱ / مهریه عندالمطالبه ، و ۲ / مهریه عندالاستطاعه تقسیم می شود . مهریه عندالمطالبه ، مهریه ای می باشد که حال است یعنی این که زن هر زمان که خواست ، می تواند مهریه اش را از زوج مطالبه کند و زوج موظف خواهد بود که مهریه زوجه را تمام و کمال ، به او بپردازد . اما مهریه عندالاستطاعه این گونه نمی باشد ، و زوجه هنگامی می تواند مهریه اش را از زوج مطالبه کند که ، استطاعت مالی مرد را اثبات کرده باشد . مهریه زوجه می تواند بر طبق توافق زوجین ، مال منقول ، سکه بهار آزادی ، مال غیر‌منقول ، وجه رایج ، و ... باشد . اگر مهریه زن سکه بهار آزادی باشد در چنین صورتی بر طبق قانون جدید مهریه ، تنها ۱۱۰ سکه بهار آزادی ضمانت اجرای کیفری خواهد داشت ( در صورتی که مرد آن را نپردازد زندانی می شود ) . یعنی اگر مهریه زن ۳۰۰ سکه بهار آزادی باشد ، فقط ۱۱۰ سکه از این ۳۰۰ سکه ضمانت اجرای کیفری دارد و مابقی این سکه ها ، فاقد ضمانت اجرای کیفری می باشند ( مرد برای مابقی سکه ها زندانی نمی شود ) .
تقسیط مهریه ، در واقع به این معنا هست که مهریه زوجه به اقساطی تبدیل شود که میزان این اقساط ، بر اساس توانایی مالی زوج ، هزینه های زندگی زوج و افرادی که تحت تکلف مرد هستند ، و ... تعیین می شود .
هنگامی که زوجه مهریه خود را مطالبه می کند ، اگر زوج توانایی این را که مهریه زن را به صورت یک جا پرداخت کند را ، نداشته باشد در چنین صورتی پرد درخواست اعسار خود را به دادگاه مربوطه ارائه می دهد و دادگاه نیز ، با در نظر گرفتن گواهی دو شاهد که از وضعیت زندگی مرد ، و ... با خبر هستند و دفاعیات زوجه در این خصوص ، و ... مهریه زن را برای مرد قسط بندی می کند . تا زوج در قسط های تعیین شده توسط دادگاه خانواده ، مهریه زوجه را پرداخت نماید .
البته لازم به ذکر است که ، قانون گذار در قوانین مرتبط هیچ ملاک و میزانی برای تعیین پیش پرداخت و اقساط مهریه ذکر نکرده است ، و اختیار تعیین کردن آن به طور کامل به قاضی پرونده سپرده شده است ، که با توجه به گواهی دو شاهد ، دفاعیات زوجه ، شرایط مالی مرد ، و ... میزان پیش پرداخت و همچنین میزان اقساط مهریه را ، تعیین کند . پس همان طور که ذکر شد ، میزان پیش پرداخت و اقساط مهریه ، برای همه افراد به یک اندازه نمی باشد و در هر فرد با فرد دیگر ، و در هر پرونده با پرونده دیگر این میزان متفاوت خواهد بود .
از دیگر نکاتی که می توان در خصوص تقسیط مهریه زوجه ، ذکر کرد این امر می باشد که : ممکن است تعدادی از اقساط مهریه زوجه ، به بعد از طلاق زوجین موکل شده باشد ، به تبع در چنین صورتی اگر زن مجدداً با فرد دیگری ازدواج کند ، ازدواج مجدد او مانع استحقاق دریافت کردن مهریه قبلی نمی باشد .
سوال مهمی که در بحث تقسیط مهریه ، بسیار مطرح می شود این امر است که : آیا اگر طلاق از طرف زوج باشد ، با این حال باز زوج می تواند درخواست اعسار و تقسیط مهریه ، از دادگاه مربوطه را داشته باشد ؟ در پاسخ به این سوال باید افزود که : درخواست اعسار هیج ارتباطی به این امر ندارد ، در واقع حتی اگر طلاق از طرف مرد باشد ، او می تواند درخواست اعسار و تقسیط مهریه را از دادگاه داشته باشد . و دادگاه مربوطه نیز با در نظر گرفتن مدارک مورد نیاز که در فوق نیز ذکر شد ، درخواست اعسار مرد را می پذیرد و مهریه را قسط بندی می کند .